ΠΡΑΣΙΝΟ SOS: Στη μάχη για την επιβίωση των πάρκων της γειτονιάς

Η παρούσα ερευνητική εργασία, έχει εκπονηθεί στο πλαίσιο του προγράμματος «Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον», από τους μαθητές Μιχαηλούδη Κυριάκο και Νικολάου Άγγελο της Γ’ Γυμνασίου του σχολείου της Αγίας Βαρβάρας Κάτω Πολεμιδιών, Λεμεσού, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Βιολογίας, Δρ. Δημήτριας Παύλου. Η εργασία αυτή αντικατοπτρίζει την ευαισθησία και το ενδιαφέρον των μαθητών για τοπικά περιβαλλοντικά ζητήματα, που επηρεάζουν την ποιότητα της καθημερινής μας ζωής.

Στη σύγχρονη εποχή, έχουν δημιουργηθεί διάφοροι τόποι ενασχόλησης με σκοπό την εξασφάλιση ψυχαγωγίας και επαφής με το φυσικό περιβάλλον. Αναμφίβολα, ένας από αυτούς τους χώρους είναι τα πάρκα της γειτονιάς που αποτελούν πολύτιμες πράσινες οάσεις στις τσιμεντένιες πόλεις μας. Οι πνεύμονες αυτοί είναι άρρηκτα συνυφασμένοι με την ποιότητα ζωής μας, καθώς προσφέρουν μια ανάσα στην καθημερινότητά μας, αναψυχή, σύνδεση με τη φύση και τους ανθρώπους της. Η παρούσα έρευνα αποτυπώνει όχι μόνο την τεράστια αξία των πάρκων για την ευημερία της κοινότητας αλλά και τους παράγοντες που δυσχεραίνουν την ύπαρξή τους. Επιπλέον, επισημαίνονται τρόποι αντιμετώπισης που ενισχύουν τη μάχη που πρέπει να δοθεί για την επιβίωση των πάρκων της γειτονιάς.

Το πάρκο κάθε γειτονιάς πρέπει να είναι το στολίδι της και ο χώρος χαλάρωσης για μικρούς και μεγάλους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνάς μας, ένα εντυπωσιακό 48% των συμμετεχόντων επισκέπτεται εβδομαδιαία το πάρκο της περιοχής του, ενώ το 24% μηνιαία. Η προτίμηση αυτή υπογραμμίζει την ανάγκη για καθημερινή διαφυγή και επαφή με τη φύση. Οι λόγοι επίσκεψης ποικίλουν. Μπορεί να είναι για χαλάρωση και ψυχική ανάταση, σωματική άσκηση, απόλαυση του πρασίνου και των ήχων της φύσης. Πάνω από όλα όμως, οι κάτοικοι επιλέγουν το πάρκο για να περνούν χρόνο με την οικογένεια, τους φίλους ή ακόμα και για διοργάνωση εκδηλώσεων, αφού χρησιμοποιούνται ως κοινωνικοί κόμβοι επικοινωνίας και ενδυνάμωσης ανθρώπινων σχέσεων.

Δυστυχώς όμως, τα πάρκα αδυνατούν να προσφέρουν τα οφέλη για τα οποία είναι προορισμένα. Το 64% δηλώνει δυσαρεστημένο έως πολύ δυσαρεστημένο με την εξέλιξη ή τη δομή που έχει το πάρκο στη γειτονιά του. Κύριοι λόγοι είναι η έλλειψη συντήρησης, η απουσία καθαριότητας και μέτρων ασφαλείας, ο ανεπαρκής χώρος πρασίνου, η υπανάπτυξη και η περιορισμένη προσβασιμότητα/αποκλεισμός ομάδων ατόμων στις λιγοστές υποδομές τους. Το 72% υποδεικνύει την απουσία συντήρησης ως το κρισιμότερο σημείο που χρήζει άμεσης βελτίωσης. Δεν είναι τυχαίο που οι περισσότεροι (60%) δήλωνουν ότι προτιμούν να μεταβούν σε πάρκο άλλης γειτονιάς, καθώς είναι καθαρότερο, έχει περισσότερο πράσινο και υποδομές (π.χ. παιγνίδια, παγκάκια) και λιγότερες ζημιές. Συγκεκριμένα, πολλές υποδομές, όπως παγκάκια, κούνιες, τσουλήθρες και άλλα παιγνίδια, παραμένουν κατεστραμμένες για καιρό. Οι αρμόδιοι φορείς της κοινότητας αγνοούν τις καταστροφές ή αδιαφορούν για την επισκευή τους ή την επιτήρηση του πάρκου. Ο χώρος κάθε άλλο παρά «ζωντανός» μοιάζει, αφού φυτά μαραίνονται, δένδρα ξεριζώνονται και το πάρκο σκεπάζεται με σκουπιδοσακούλες, κουτιά, τενεκεδάκια, μπουκάλια και ακαθαρσίες ζώων, που καθιστούν δύσβατο το έδαφος, αποδίδοντας μάλιστα μια δυσωδία, που απωθεί τους κατοίκους. Δεν είναι λίγοι οι πολίτες που παραπονιούνται για την υγεία τους, αφού η αποπνικτική ατμόσφαιρα τους προκαλεί αναπνευστικά προβλήματα ή ανησυχούν για την ασφάλεια της περιοχής, μιας και τα βράδια τα πάρκα υπόκεινται σε βανδαλισμούς. Όλα αυτά εμποδίζουν τα παιδιά να παίζουν ξέγνοιαστα και να κάνουν βόλτες με τα ποδήλατά τους. Σταδιακά τα πάρκα, αντί να σφύζουν από ζωή, μετατρέπονται σε εγκαταλελειμμένους χώρους, χωρίς ανέσεις και πράσινο.

Είναι αδήριτη ανάγκη να δραστηριοποιηθούμε άμεσα όλοι, ώστε να αποκτήσει και πάλι το πάρκο της γειτονιάς μας ανθρώπινη όψη. Αρχικά, οι δήμοι θα πρέπει άμεσα να κινητοποιούνται για την αντικατάσταση ή επιδιόρθωση των κατεστραμμένων υποδομών. Η αμέλεια μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή μικρών παιδιών που βρίσκονται εκεί για να απολαύσουν το παιγνίδι τους. Τοπικά αλλά και ευρωπαϊκά κονδύλια, με σωστή διαχείριση, θα μπορούσαν να ενισχύσουν την προσπάθεια αναβάθμισης. Οι υποδομές πρέπει να είναι προσβάσιμες σε όλους ανεξαιρέτως και η τακτική επίβλεψη των χώρων αυτών κρίνεται απαραίτητη. Παράλληλα, θα πρέπει να τοποθετηθούν αρκετοί κάδοι σκουπιδιών για οικιακά απορρίματα, για ανακυκλώσιμα υλικά, όπως γυαλί, χαρτί και πλαστικό αλλά και σημεία με σακουλάκια που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν οι περαστικοί για τις ακαθαρσίες των κατοικιδίων τους. Χρειαζόμαστε όμορφα, ασφαλή πάρκα, όπου θα μπορούν όλοι να αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερό τους χρόνο, αποσυνδέοντας για λίγο τη ζωή τους από την τεχνολογία που τους έχει γίνει εξάρτηση. Φυσικά, όλοι εμείς οι πολίτες πρέπει να αποκτήσουμε περιβαλλοντική συνείδηση και οικολογική συμπεριφορά. Κανείς δεν πρέπει να καταστρέφει ξένη περιουσία και κανείς δεν πρέπει να πετά ούτε το παραμικρό σκουπιδάκι στο πάρκο. Όσοι παίρνουν βόλτα τον σκύλο τους επιβάλλεται να μαζεύουν τις ακαθαρσίες και όχι να παραμένουν αδιάφοροι. Ακόμη και τα μικρά παιδιά έχουν υποχρέωση να συμβάλουν στην καθαριότητα του πάρκου και να σέβονται τον χώρο στον οποίο απολαμβάνουν τον ελεύθερό τους χρόνο. Επομένως, επιβάλλεται όλοι οι δημότες να γίνουμε πιο ευαισθητοποιημένοι, με αναπτυγμένη αισθητική και αγάπη προς το περιβάλλον, αν επιθυμούμε να απολαμβάνουμε την αίγλη των καταφυγίων αυτών. Αναμφίβολα, πάρκο χωρίς πράσινο δεν μπορεί να ονομάζεται πάρκο. Οι δεντροφυτεύσεις είναι βασικός πυλώνας για την αναβίωσή τους και μια καλή αφορμή για δραστηριοποίηση και ενοποίηση των κατοίκων της περιοχής, καθώς και για καλλιέργεια περιβαλλοντικού πνεύματος. Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθούμε στα επιπλέον οφέλη του πρασίνου στις πόλεις. Πιο συγκεκριμένα, τα πάρκα λειτουργούν ως μηχανισμοί βιωσιμότητας, αφού βελτιώνουν το μικροκλίμα της περιοχής και μετριάζουν το πρόβλημα της αστικής θερμονησίδας. Τα δένδρα και η ενίσχυση του εδάφους, όπως καταδεικνύουν πολλές μελέτες, μειώνουν αισθητά τη θερμοκρασία κατά τους θερινούς μήνες και αμβλύνουν φαινόμενα καύσωνα. Αύξηση της δενδροφύτευσης κατά 10%, μειώνει την κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση/κλιματισμό κατά 5-10% και τη θερμοκρασία κατά 10°C. Ακόμη, ας μην αγνοούμε ότι τα δένδρα συμβάλλουν στο φιλτράρισμα του αέρα από την σκόνη και τους ρύπους, όπως επίσης και στην ανάσχεση του θορύβου της πόλης. Ταυτόχρονα, ενισχύουν τη βιοποικιλότητα στον αστικό χώρο δρώντας ως καταφύγιο ζώων, που σε πολλές περιπτώσεις είναι πλέον εξαφανισμένα από τις πόλεις.

Παρά τις προκλήσεις, σύμφωνα με την έρευνά μας, οι δημότες εμφανίζονται πρόθυμοι να συμμετέχουν σε κοινοτικές πρωτοβουλίες ή εθελοντικές προσπάθειες για τη βελτίωση του πάρκου της γειτονιάς τους, είτε με βεβαιότητα (28%) είτε ως πιθανότητα (60%). Σημαντικό και ενθαρρυντικό αυτό το ποσοστό (88%), αφού αντανακλά την υποστήριξη της κοινότητας προς τον αγώνα επιβίωσης των πάρκων. Η διατήρηση και η αναβάθμισή τους είναι καίριας σημασίας για την ποιότητα ζωής μας.

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα ύπαρξης «υγιών» πάρκων στις γειτονιές. Η εικόνα τους αποτελεί καθρέφτη των αξιών μας. Με συλλογική και ενεργό προσπάθεια μπορούμε να επιτύχουμε την επιβίωσή τους. Άλλωστε, αν σωθούν αυτά, σωζόμαστε κι εμείς.